• Edelsmeden werken in smeltdampen en slijpen kwantitatief veel meer zilver dan zilverstifttekenaars.
• Het zilverstof dat wij produceren is niet veel maar in principe ook niet gezond.
• Laat medische toepassingen van zilver en het jagen op weerwolven liever over aan professionals.

De risico’s van zilverstof

Wij zilverstifttekenaars zijn geen edelsmeden. We smelten het zilver niet en ademen dus ook geen giftige dampen in. Dat scheelt ontzettend veel. Maar we schuren wel het zilver tot er fijn zilverstof aan de grondering blijft hangen. En we schuren de punt regelmatig bij. Er ontstaat dus zilverstof die we ook inademen. De hoeveelheden afgeschuurd zilverstof liggen wel veel lager dan bij edelsmeden.

Het menselijk oog neemt alleen stof waar van minimaal 50-100 micrometer. Stof onder de 5 micrometer is echt gevaarlijk: dat komt veel verder je lichaam in waar het grote schade kan toebrengen. Zulke fijne deeltjes ontstaan over het algemeen alleen door verdamping bij het smeltproces.

Groter stof door schuren is echter ook niet onschadelijk. Dit wordt weliswaar door je longen tegengehouden, maar het is te zwaar voor je lichaam om allemaal er weer uit te werken. Stof dat achterblijft en ophoopt in je longen, zal uiteindelijk ook schade veroorzaken.

Zilver als medicijn

Behalve verschil in formaat, is er ook verschil in materiaal van de stofdeeltjes. Zilver in je longen is dus sowieso schadelijk als rommel wat er niet hoort. Voegt het materiaal zilver daar nog een extra risico aan toe, zoals bijvoorbeeld het giftige lood? Wat doet zilver met je lichaam?

Een zilveren mes, gedoopt in lamsbloed, zal een Djinn doden. Weerwolven kunnen worden gedood met zilver in het hart. Het heeft echter geen effect op wezens met een hogere rang, zoals engelen en de ruiters van de Apocalyps. (Bron: Supernatural Wiki)

Iets serieuzer dan zeer vermakelijke popcultuur wordt het als we verhalen uit de oudheid lezen. Sinds Hippocrates speelt zilver een rol als medicijn. Hij beschreef 400 voor Christus al hoe zilver ontstekingen in wonden kan voorkomen. Zilvernanodeeltjes hebben een antibacteriële werking waarvan in de gezondheidszorg al heel lang, en nog steeds, dankbaar gebruik wordt gemaakt.

[Silver] has had a chequered past. It did a fine job of preventing infection, the problem was that the silver was also toxic to heart tissue. (Vance Fowler, specialist infectieziektes aan de Duke Universiteit in Durham, North Carolina)

Kwakzalvers hebben die klok ook horen luiden en laten zich niet storen door het feit dat ze niet weten waar de klepel hangt. Nanodeeltjes zilver in water heet colloïdaal zilver. Dit wordt verkocht om je huid mee in te smeren. Dat kan weinig kwaad, net zoals zilveren sieraden weinig kwaad kunnen. Het is echter een hardnekkig en schadelijk gerucht dat om bovenstaande redenen het drinken van ‘zilverwater’ effectief zou zijn tegen virussen.

Het is in Nederland sinds 2002 verboden om colloïdaal te verkopen in voedingssupplementen en voedingsmiddelen. Verkoop voor uitwendig gebruik is wel toegestaan. Aangezien koper ook gebruikt kan worden in metalpoint, is het goed te weten dat koper de ogen kan beschadigen en de huid irriteren (Charles Lewton-Brain, edelsmid bij Ganoksin).

Risico’s zilverstift beperken

Hoe je kunt voorkomen dat je zilverstof binnenkrijgt als zilverstifttekenaar is lastig. Edelsmeden kunnen allerlei ventilatiesystemen inbouwen, je werkplek zo stofvrij houden is sowieso een goed idee. Zowel voor edelsmeden als voor zilverstifttekenaar geldt dat een masker weliswaar het gezondst zou zijn, maar het precieze werk nagenoeg onmogelijk maakt. Voor de kleine hoeveelheden zilverstoft bij tekenaars is een masker wellicht ook overkill.

De grootste winst om zilverstof te voorkomen is voor edelsmeden het nat schuren, met water of met olie. Zowel water als olie is funest voor je zilverstifttekening. Je zou het schuren van je punt op die manier kunnen doen, en dan de stift afdrogen. Voor mij is dat lastig: ik werk groot, ik schuur de punt elke paar minuten. Nat schuren zou bijzonder omslachtig zijn voor mij, nagenoeg onhaalbaar. En dan hou je nog steeds het stof dat ontstaat bij het schuren van de stift over de grondering: het daadwerkelijke tekenen. Dat kon sowieso niet nat.

Veel kunstenaarsbenodigdheden zijn ongezond, denk aan loodwit, cadmiumgeel, terpentine, spuitverf, etc. Het stof dat vrijkomt bij het tekenen met zilverstift hoort hier ook bij. Ik ben geen arts, kan niet inschatten hoe erg het is. Om eerlijk te zijn denk ik dat het gebruik van de fixeerspuitbus in een te slecht geventileerde ruimte schadelijker is. Zelf leg ik me erbij neer dat de zilverstift een klein risico met zich meebrengt bij intensief gebruik maar oordeel vooral zelf. Ik vond het in ieder geval interessant om deze kant van het materiaal ook eens te belichten.

Uitgelichte afbeelding: zilveren nanodeeltjes.