Historisch gezien werden zilverstifttekeningen vaak op klein formaat vervaardigd. Als je nu naar een tekenbeurs gaat, zie je altijd wel een paar grafiet- en houtskooltekeningen op heel groot formaat papier. Kun je met zilverstift ook op zulk groot formaat tekenen? Ja natuurlijk, als je genoeg geduld hebt en op een paar dingen let.
In tekenkunst worden meestal kleinere formaten gebruikt dan in schilderkunst. Het is niet eenvoudig om heel grote vellen papier te maken en vervolgens zijn deze extra kwetsbaar. In vroegere tijden werden zilverstifttekeningen bovendien vooral gebruikt als schetsen, onderweg op reis, of als voorbereidende studies voor grotere olieverfschilderijen.
Compacte schetsboekjes van gebonden perkament werden gebruikt om onderweg te schetsen. Dit kun je goed zien bij bovenstaande Het Guldenmundt schetsboek dat nog geen 10 bij 20 centimeter meet. De schetsen werden soms later uitgewerkt tot volwaardige schilderijen die wel groter waren.
Tegen het einde van de negentiende eeuw begon er een verschuiving plaats te vinden. Zilverstifttekeningen werden steeds vaker gezien als een op zichzelf staand eindproduct. Toch was het destijds nog steeds ongebruikelijk om tekeningen te maken die groter waren dan zo’n 30 x 40 cm.
Tegen het einde van de twintigste eeuw begon de perceptie rond zilverstifttekeningen aanzienlijk te veranderen. Kunstenaars begonnen te experimenteren met grotere formaten, waarbij ze de grenzen van de traditionele praktijk doorbraken. Voorbeelden van visionaire zilverstiftkunstenaars, zoals Susan Schwab, illustreerden deze verschuiving naar monumentaliteit in zilverstiftkunst.
Waar moet je op letten als je groter gaat tekenen met zilverstift? Het grote verschil met de grote grafiettekeningen van nu is dat je voor metalpoint je het papier moet gronderen. Het papier heeft ook meer te verduren als je het met zo’n metalen stift bewerkt.
Gronderen hoeft je formaat niet te beperken. Sterker nog, hoe groter het vel, hoe minder last je hebt van eventueel kromtrekken. Je kunt grotere vellen opspannen als je gaat gronderen maar het hoeft niet eens. Als je het papier grondeert en te drogen ophangt, droogt het al tamelijk vlak. Tegen de tijd dat je klaar bent met de tekening, is het papier helemaal vlak door de druk van de zilverstift.
Het grootste vel handgeschept papier is 171,635 m² en werd gemaakt door het Comité voor de 150e Verjaardag van Okamoto Elementary School (Japan) in Echizen, Fukui, Japan op 11 augustus 2022.
Het grootste papier dat je makkelijk en betaalbaar kunt kopen, vind je op rol en meet twee bij tien meter. Dat is twintig vierkante meter. Ik ken geen zilverstiftkunstenaar die zo groot werkt. Het papier is dus niet het probleem als je groot wilt werken.
Je hebt voor groot werk wel een groot atelier nodig en eindeloos veel geduld. Je werkhouding zal op dat formaat ook een uitdaging worden. Vooral ook omdat je met zilverstift meer herhaalde bewegingen moet maken dan bij grafiet, houtskool, inkt of verf. In mijn ervaring werkt verticaal tekenen met zilverstift slecht: het vel papier op een gladde muur (of een met houten platen of karton bekleedde muur) hangen en betekenen zoals met verf of met houtskool prima werkt, is met zilverstift nog lastiger.
Een vel dat groter is dan je werktafel levert ook problemen op: je kunt het er wel overheen laten hangen maar terwijl je er boven hangt, beschadig je makkelijk het vel. Een heel grote werktafel is prima te maken maar je kunt je armen niet langer maken. Wel zou je kunnen werken met dikkere zilverstiften, metalen schuurwol, zilveren of aluminium platen etc om grotere tekenbewegingen te kunnen maken en sneller oppervlakte te kunnen vullen.
Groot werken op papier is te doen, ik doe het, maar je begrijpt waarom het een negatief effect op je tekenen kan hebben. Dan is werken in losse, kleinere delen een stuk prettiger en het resultaat snel beter. Afhankelijk van je stijl kunnen de naden afbreuk doen aan je werk, of iets toevoegen.
Aluminium en zilver op papier, 140 x 100 cm.
Wat mij helemaal niet tegenviel, is je tekening in kleinere delen opsplitsen en de vellen achteraf aan elkaar lijmen. Je moet daarvoor natuurlijk netjes werken om geen onherstelbare vlekken te maken. Bovenstaande tekening bestaat uit meerdere aan elkaar gelijmde betekende vellen.
De zilverstift, eens beperkt tot intieme schetsboeken, vindt nu haar weg naar grote doeken en muren, wat ook de impact van de kunstwerken vergroot. De grenzen van de zilverstiftkunst worden flink verlegd, waardoor een rijkdom aan mogelijkheden ontstaat voor kunstenaars om hun verhalen en visies op een monumentale schaal te presenteren. Metalpoint wordt nog steeds niet heel veel gebruikt maar als je naar ontwikkeling van het medium kijkt, is onze tijd pas echt de bloeitijd.