Hoe krijg je met zilverstift meer contrast, hoe krijg je meer diepte, hoe krijg je het donkerder? Als je grafiet gewend bent, zul je deze vragen misschien vertwijfeld uitroepen na een poging met zilverstift. Je moet er even aan wennen maar daar zijn uiteraard technieken voor.
Donker naar licht
Zo donker als grafiet of tamelijk elk ander tekenmedium krijg je zilverstift nooit, dat moet gezegd. Je hebt dus sowieso een andere mindset nodig. Zo is het verstandig om te beginnen met de donkerste delen van je tekening. Dan weet je waarvandaan je terug kunt werken naar licht.
Zo voorkom je dat je er te laat achter komt dat je niet een donkerdere toon kunt bereiken waar je die wel nodig hebt. Een goede tip als je nog niet veel ervaring hebt of als je nieuwe metalen gebruikt.
Het is ook belangrijk je grond te kennen omdat een slechte of kwetsbare grond minder bewerking en dus minder lagen en minder tonale diepte kan hebben. Weersomstandigheden hebben ook invloed op je grond (afhankelijk van hoe goed geisoleerd je atelier is). Bij vochtiger weer is de grond stugger, stroever en kan het minder hebben.
Wennen aan de tonale schaal
Naarmate je ervaring groeit in dit medium, gaan de grenzen van de tonale schaal in je systeem zitten. Hoe vaker je het doet, hoe minder je erbij hoeft na te denken wat de donkerst mogelijke toon is en welke de middelste.
Ik begin ondertussen niet meer bij de donkerste delen omdat ik weet welke toon de middelste is. Kwestie van wennen dus, zoals voor elk medium geldt. De invloed van het weer op mijn grond kan mij daarentegen nog steeds verrassen.
Gekleurde grond en highlighten
Een andere manier om diepte aan te brengen in een zilverstifttekening is een oude: zilverstift combineren met kleur. In de late middeleeuwen werd zilverstift al gecombineerd met gekleurde waterverf. In de Renaissance werd regelmatig gekleurde grond gebruikt. Als je basis een geel- of paarstint heeft, kun je highlights zetten met wit krijt op kleurpotlood.
Slijpen
Je kunt heel geduldig en voorzichtig laag voor laag opbouwen. Je kunt ook de zilverstift aanpassen om donkerder te komen. Voor mij werkt het goed om mijn punt regelmatig te slijpen op een grof schuurpapier of mijn vertrouwde baksteen.
Als je goed kijkt, is de punt daardoor niet glad meer maar heeft het veel krasjes en braampjes (echt vergrootglasniveau). Daardoor blijft er veel makkelijker veel meer zilver aan mijn grondering hangen en krijg je makkelijker een donker resultaat voordat de grond beschadigt.
Aluminium
Zilver is zo slecht niet als het om tonale diepte gaat. Goud en koper zijn vele malen lichter. Andere metalen hebben een substantieel grotere tonale diepte, zoals lood en aluminium. Nou is lood nogal ongezond dus die sla ik even over. Allebei zijn ze lekker goedkoop.
Aluminium is wat blauwer dan het bruinige zilver en oxideert helemaal niet. Een tekening met alleen aluminium komt dus veel kouder over. Mijn voorkeur heeft het om met zilver te tekenen en aluminium als noodgreep erbij te pakken, mocht ik toch wat extra donker willen.
Scherptediepte
Het grote nadeel van een medium dat een heel klein toonbereik heeft, is dat de tekening heel vlak kan worden. Je mist diepte. Zoals ik hierboven uitleg, kun je dat oplossen door het toonbereik te vergroten met andere materialen, zoals aluminium of gekleurde grond. Maar diepte kun je ook beeldend bereiken.
Werk met de klassieke compositietips, een voorwerp in de voorgrond, een verre horizon. Of gebruik de ervaring die we inmiddels met fotografie hebben opgedaan. Met lenzen kun je de scherptediepte overdreven klein maken waardoor het gedeelte van het beeld dat scherp is heel ondiep is. Wat er op de voorgrond en op de achtergrond staat, is onscherp.
