Jan van Eyck (1390-1441) is vooral bekend om zijn olieverfschilderijen. Deze werken zitten vol details, rijke kleuren en prachtige lichttechnieken die een nieuw niveau van realisme in de schilderkunst hebben geïntroduceerd.
Naast zijn schilderkunst is er welgeteld één tekening bewaard gebleven waarvan zonder twijfel vastgesteld is dat die door Jan van Eyck gemaakt is. Die tekening is, net als bij veel vijftiende-eeuwse collega’s, gemaakt met zilverstift en bijzonder fragiel.
De tekening, Portret van een oude man, kan gezien worden als voorbereidende schets voor het geschilderde portret van (waarschijnlijk) Niccolò Albergati. Zilverstift werd vaak gebruikt voor voorbereidende schetsen. Links van zijn gezicht heeft Van Eyck precieze kleurinformatie genoteerd voor het latere schilderij.
Van Eyck heeft de tekening zo ver uitgewerkt dat het bijna oneerbiedig is om dat af te doen als slechts een schets. Net als bij zijn olieverfkunst, bewerkte van Eyck in deze zilverstifttekening ook elke kleine detail met grote precisie en realisme. Zilverstift liet kunstenaars details met een ongeëvenaarde precisie uitwerken, in contrast met krijt en houtskool.
Van Eyck was in staat om de gelaatstrekken van zijn onderwerpen heel nauwkeurig vast te leggen. Hij besteedde bijzondere aandacht aan de genuanceerde schaduwen en belichting, waarbij hij vertrouwde op de eigenschap van zilverstift om subtiele gradaties van toon en vorm te creëren.
In onze tijd is Roy Eastland een mooi voorbeeld van een zilverstiftkunstenaar die met zijn fijne portretten de erfenis van Van Eyck voortzet, vertaald naar het hedendaagse.
