Kun je druk uitoefenen met zilverstift? Het korte antwoord is: heel weinig. Zilver is voor een metaal vrij zacht maar vergeleken met grafiet keihard. Meer druk uitoefenen geeft ook niet een donkerdere streep. Bij zilverstift gaat het om geduld en laag op laag op laag, arceren arceren arceren.
Er zijn wel degelijk trucs om je tekening met wat meer geweld donkerder te krijgen. Dat is bijvoorbeeld fijn als je groter werkt, als je geen behoefte hebt aan een al te zachte tekening of als je simpelweg minder geduld hebt. Hoewel voorzichtigheid altijd geboden is omdat beschadigingen aan de grondering niet te corrigeren zijn.
Zo kun je een zilverstift ‘slijpen’, of eigenlijk opruwen met schuurpapier of, mijn favoriet, een baksteen. Dit werkt bij een zilverstift vanaf 1 mm draaddikte. Draad van 0,5 mm is te dun om (voordeel te hebben door) te slijpen. Hoe dikker hoe meer voordeel slijpen of opruwen geeft. Een ruwe punt heeft in feite heel dunne braampjes die makkelijker afgeven als je er een beetje druk op uitoefent (zie uitgelichte foto). Na elke paar strepen is dat weer glad gesleten en is druk gebruiken weer zinloos.
Teveel druk uitoefenen met zilverstift
Wat gebeurt er als we toch teveel druk uitoefenen met zilverstift? Ten eerste heb je bij de dunnere zilverstiften (1mm en dunner) grote kans dat de punt ombuigt. Als de punt jouw druk houdt, heb je als volgende probleem dat je meer kans hebt op beschadiging van je preparatielaag of zelfs het papier. Zeker bij die dunnere en dus scherpere stiften.
Om de Duitse zilverstiftkunstenaar Horst Kuschel te citeren: “Und so einen Silberstift niieeenicht und unter keinen Umständen mit Druck schieben…. NIE!”.
Zelfs als je druk langzaam opbouwt, zal teveel druk uiteindelijk de grondlaag beschadigen. Eerst lijkt het wel te werken, het wordt donkerder, maar dan zie je ribbels ontstaan en vroeger of later valt er dan een stukje grondering uit. En dat valt niet te herstellen.
Zilverstift pakt niet op ongeprepareerd papier. Een nieuw stukje preparatie valt ook niet onzichtbaar te vullen. Je zou bij een heel klein stukje hooguit kunnen smokkelen met potlood – wat je wel blijft zien als je van de zijkant kijkt, en aan de kleur.
Tegelijk is echter ook mijn ervaring dat bij te lang voorzichtig opbouwen, uiteindelijk je grondering toch verzadigd raakt. Of, omdat voorzichtig langzaam opbouwen zoveel tijd kost en bestaat uit heel dunne laagjes, je krijgt kleurverschil omdat die plekken harder oxideren. Of een combinatie, omdat je, om verschil in oxidatieverkleuring te voorkomen bij erg vochtig weer en veel lagen, je teveel tussentijds fixeert en de grondering simpelweg dichtvernist is zodat je zilverstift niet meer pakt.
De enige optie is veel proberen zodat je de grenzen van het materiaal goed aanvoelt. En eventueel voor donkerdere plekken smokkelen door aluminium te gebruiken. Aluminium heeft een blauwere kleur dan zilver en oxideert niet zichtbaar. Naast elkaar is duidelijk verschil in kleur te zien, maar als je een donkere zilverstiftdetail iets donkerder maakt met aluminium, door elkaar dus, zie je nauwelijks verschil.
